تایید اولین ژن درمانی برای هموفیلی A شدید توسط EMA

EMA اعطای مجوز بازاریابی مشروط اتحادیه اروپا را برای Roctavian (valoctocogene roxaparvovec) برای درمان هموفیلی A شدید در بزرگسالانی که در بدن آنها مهارکننده های فاکتور VIII (اتوآنتی بادی های تولید شده توسط سیستم ایمنی که داروهای فاکتور VIII را کم اثرتر می کنند) و آنتی بادی علیه سروتیپ ۵ ویروس مرتبط با آدنو (AAV5) وجود ندارد، توصیه کرده است.

بیماران مبتلا به هموفیلی A نمی توانند فاکتور VIII (پروتئین ضروری مورد نیاز برای لخته شدن خون و توقف خونریزی) تولید کنند. آنها مستعد خونریزی طولانی مدت هستند، به عنوان مثال بعد از جراحت یا جراحی. هموفیلی A یک بیماری ناتوان کننده نادر است که تقریباً ۰.۷ از هر ۱۰۰۰۰ نفر در اتحادیه اروپا را مبتلا می کند. این بیماری مادام العمر است و زمانی که خونریزی در مغز، نخاع یا روده اتفاق می افتد، ممکن است تهدید کننده زندگی نیز باشد.


داروهایی که در حال حاضر برای درمان هموفیلی A مجوز دارند، عمدتاً خود حاوی فاکتور ۸ هستند تا پروتئین از دست رفته را جایگزین کنند. درمان های موجود نیاز به یک یا چند تزریق در هفته یا هر ماه داشته و مادام العمر می باشند. بنابراین، همچنان نیاز به رویکردهای درمانی جدید وجود دارد که ممکن است بیماران را از تزریقات مکرر رها کند.


روکتاویان اولین ژن درمانی برای درمان هموفیلی A است. ماده فعال در روکتاویان، valoctocogene roxaparvovec، بر اساس یک ویروس مرتبط با آدنو یا AAV است که برای عدم بیماری زایی در انسان مهندسی ژنتیک شده است. این ویروس حاوی ژن فاکتور VIII است که پس از یکبار تزریق به بیمار، انتظار می رود که ژن فاکتور VIII را به سلول های کبدی منتقل کرده و آنها را قادر به تولید فاکتور هشت از دست رفته کند. بنابراین به خون راحت تر لخته شده و از خونریزی جلوگیری می کند یا طول دوره های خونریزی را کاهش می دهد. هنوز مشخص نیست که اثر درمانی این تزریق منفرد در هر بیمار چقدر تداوم خواهد داشت. یک اثر درمانی مثبت پایدار تا دو سال پس از یکبار تزریق در تقریباً صد بیمار شرکت کننده در مطالعه اصلی و تا پنج سال در تعداد کمی از بیماران در یک کارآزمایی حمایتی گزارش شده است. ممکن است برای تأیید پاسخ ایمن و مؤثر مداوم این محصول ژن درمانی، آزمایش‌های پیگیری طولانی‌مدتی مورد نیاز باشد.


توصیه EMA بر اساس نتایج یک مطالعه فاز ۳ (مطالعه اصلی) غیرتصادفی بر روی ۱۳۴ بیمار مرد مبتلا به هموفیلی A بدون سابقه مهارکننده فاکتور VIII و بدون آنتی بادی های از پیش موجود قابل تشخیص برای AAV5 است. دو سال پس از تجویز، داده های اثربخشی نشان داد که این درمان به طور قابل توجهی سطوح فعالیت فاکتور VIII را در اکثر بیماران افزایش داده است. به طوری که نرخ خونریزی تا ۸۵ درصد کاهش یافت و اکثر بیماران (۱۲۸) دیگر نیازی به درمان جایگزین فاکتور VIII نداشتند.


سمیت کبدی (آسیب کبدی)، یک عارضه جانبی رایج ناشی از واکنش ایمنی به ژن درمانی‌های مبتنی بر AAV است که با افزایش سطح آنزیم کبدی به نام آلانین آمینوترانسفراز (ALT) قابل تشخیص می باشد، به دنبال تزریق روکتاویان گزارش شده است. این عارضه با کورتیکواستروئیدها با موفقیت درمان می شود. سایر عوارض جانبی رایج این محصول ژن درمانی عبارتند از سردرد، درد مفاصل و حالت تهوع.

بیماران تحت درمان با روکتاویان به مدت ۱۵ سال تحت نظر خواهند بود تا از اثربخشی و ایمنی طولانی مدت این محصول ژن درمانی اطمینان حاصل شود.

روکتاویان از طریق طرح EMA Priority MEdicines (PRIME) پشتیبانی می‌شود، که حمایت علمی و نظارتی زودهنگام و پیشرفته‌تری را از داروهایی که پتانسیل خاصی برای رفع نیازهای پزشکی برآورده نشده بیماران دارند، ارائه می‌کند.

کمیته درمان های پیشرفته (CAT)، کمیته تخصصی EMA برای داروهای مبتنی بر سلول و ژن، در ارزیابی کلی خود از داده های موجود دریافت که مزایای روکتاویان بر خطرات احتمالی در بیماران مبتلا به هموفیلی A بیشتر است.

CHMP، کمیته داروهای انسانی EMA، با ارزیابی و نظر مثبت CAT موافقت و دریافت مجوز آن را توصیه کرد.
نظر اتخاذ شده توسط CHMP یک گام بینابینی در مسیر روکتاویان برای دسترسی به بیمار است. این نظر اکنون برای اتخاذ تصمیم در مورد مجوز بازاریابی در سراسر اتحادیه اروپا به کمیسیون اروپا ارسال خواهد شد. پس از اعطای مجوز بازاریابی، تصمیمات مربوط به قیمت و بازپرداخت در سطح هر کشور عضو، با در نظر گرفتن نقش یا استفاده بالقوه این دارو در زمینه سیستم بهداشت ملی آن کشور، اتخاذ خواهد شد.