ایمنی درمانی بواسطه سلول های ایمنی در سرطانهای غیرخونی (تومورهای بافتی)
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول های بنیادی، در گفتگو با دکتر مرضیه ابراهیمی عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان گفت: سلول درمانی امروزه جایگاه ویژه ایی در پزشکی نوین به منظور ترمیم و یا درمان بیماریهای سخت درمان پذیر دارد. همراهی علوم نوین ژنتیک و بیوتکنولوژی با سلول درمانی منجر به درمانهای نوظهور با افزایش موفقیت بیشتر در درمان بیماریهای مختلف شده است. با این وجود سلول درمانی در بیماریهای سرطان قدمتی چندصد ساله دارد. به عبارت بهتر، با شناسایی سلول های مختلف سیستم ایمنی و نقش آن ها در افزایش توانمندی سیستم ایمنی در برابر پاتوژن ها و سلول های بدخیم خودی، تفکر استفاده از آن ها در درمان قوت بسیار یافت.
ایشان گفت: در سال ۱۹۶۷ سلول های T مستقر در تومور شناسایی شدند و نقش آنها در هدف گیری تومور مشخص شد. پس از آن در سال ۱۹۷۳ سلول های دندریتیک به عنوان واکسن های سلولی که توانمندی تقویت سلول های T اختصاصی تومور را داشتند به جامعه پزشکی معرفی شد و در نهایت سلول های کشنده طبیعی (NK) در سال ۱۹۷۵ با خاصیت ذاتی هدف گیری سلول های توموری و آلوده به ویروس معرفی شدند. شاید پیشرفت در درمان های سلولی سرطان ها مرهون تلاش های پروفسور روزنبرگ (Rosenberg) باشد که در سال ۱۹۸۸ موفق به پیوند سلول های T بافت توموری به بیمار مبتلا به سرطان شد. توسعه مهندسی ژنتیک و توانایی تغییر سلول های ایمنی به گونه ایی که قادر به بیان یک گیرنده تخصصی ضد تومور باشند (به این ترتیب در کوتاه ترین زمان ممکن به هدف متصل شده و آنها را از بین می برند) و یا یک فاکتور خاص ضد توموری را ترشح کنند (که منجر به تضعیف تومور، از یک سو، و تقویت سیستم ایمنی، از سوی دیگر، می شوند) منجر به افزایش کارآمدی سلول درمانی های کنونی شده است و امید به درمان سرطان را افزایش داده است.
در ادامه ایشان افزود: به این ترتیب امروزه مراکز تحقیقاتی و شرکت های بسیاری در حال آزمودن سلول های مختلف ایمنی هستند که دستکاری ژنتیکی شده اند تا یک سلول خاص سرطانی را هدف بگیرند. بیشترین کوشش محققان نیز در آموزش سلول های ایمنی برای شناسایی سلول های بنیادی سرطان است تا بتوان بطور قطع سرطان را ریشه کن نمود.
باید توجه داشت که پیر شدن جمعیت، افزایش آلاینده های زیست محیطی، تغییر در شرایط زندگی و نیز پاندمی ویروس کرونا، سبب افزایش چشمگیر بروز سرطان های بافتی خواهد شد. یکی از مشکلات اصلی این نوع سرطان ها، وجود ریز محیط توموری ویژه ایی است که فعالانه مانع اثربخشی درمانهای سنتی رایج و حتی درمان به واسطه سلول های ایمنی می شود. به عبارت صحیح تر سلول های توموری برای بقا بیشتر می آموزند که چگونه در برابر درمانهای پیش رو مقاومت کنند و میزبان را به تسخیر خویش در آورند و مانع ورود سلول های ایمنی به موضع تومور شده و یا آنها را غیر فعال می سازند. لذا ایجاد تنوع درمانی و ترکیب درمان ها در این نوع سرطان ها که منجر به حذف این محیط توموری خاص می شود، ضروری است. آنچه که در این میان بیشتر حایز اهمیت است، حضور سلول های بنیادی سرطان در سرطان های بدخیم بافتی است که عامل اصلی متاستاز، مقاومت به دارو و عود سرطان هستند. به این ترتیب برای ریشه کنی این بیماری باید توجه سلول درمانی ها به حذف این نوع از سلول های توموری معطوف گردد.
در کشور ما نیز چندین مرکز اقدام به استفاده از سلول درمانی با استفاده از سلول های NK و یا DC نموده اند ، و درحال توسعه روش های ساخت سلول های مهندسی شده CAR-T هستند. در پژوهشگاه رویان نیز در اواسط سال ۱۳۹۸ یک کارآزمایی بالینی فاز ۱ به منظور بررسی بی خطری سلول های NK در بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما (بدخیم ترین تومور مغزی با مرگ و میر بالا در کودکان و بزرگسالان) شروع شد. در این مطالعه سلول های NK از یکی از والدین بیمار و یا یکی از فرزندان بیمار جدا، در آزمایشگاه فعال شده و دقیقا به ناحیه ایی که تومور آن برداشت شده بود تزریق می شد. به این ترتیب امیدوار بودیم که این سلول بتوانند بعنوان یک کمک جراح زبردست یک جراحی را در حد میکرو (Micro-Surgery) در ناحیه توموری که تومور آن برداشته شده است، انجام دهند و بقایای سلول های توموری را در محل جراحی حذف نمایند.
در پایان ایشان اظهار نمود: نتایج حاصل از سه بار تزریق این سلول ها نشان داد که استفاده از این سلول ها عوارضی را برای بیماران به همراه نداشته و به افزایش بقا آنان کمک می کند.کپی لینک کوتاه stemcell.isti.ir/ZMPs
